"Na szczycie! Jesteśmy na szczycie!" Rocznica nieprawdopodobnego wejścia na Mount Everest

Przygotowania do wyprawy 1977-1979

Pierwsze kroki do wyruszenia zimą na Mount Everest podjęto już w 1977 roku. 11 maja zarząd Polskiego Związku Alpinizmu podjął decyzję o zatwierdzeniu projektu wyprawy oraz wyznaczył Andrzeja Zawadę jako jej kierownika. Pod koniec roku prezes związku oraz kierownik wyprawy złożyli oficjalną prośbę o zezwolenie na wejście na najwyższą górę świata w nepalskim Ministerstwie Spraw Zagranicznych. We wniosku podano okres wejścia od 1 grudnia 1979 do 28 lutego 1980.

Pierwsze decyzje Nepalczyków były negatywne mimo działań polskiego ambasadora Andrzeja Wawrzyniaka oraz pobytu w Katmandu Andrzeja Zawady. W marcu 1979 roku nepalskie władze wydały pozwolenie na wiosenne wejście na Mount Everest, jednak nie był to cel polskiej narodowej wyprawy. W wakacje kierownik Zawada zaczął wysyłać zaproszenia do udziału w ekspedycji z prośbą o deklarację czy będą dostępni na sezon zimowy, czy letni.

Dziewięć dni przed planowanym rozpoczęciem wyprawy, 22 listopada 1979 roku, z Ministerstwa Spraw Zagranicznych Nepalu płynie dobra wiadomość. Polish National Everest Expedition (jest to oficjalna nazwa) dostaje zielone światło. Do spakowania dodatkowego sprzętu i wyposażenia zimowego zostało mało czasu. Dwa tygodnie później w Himalaje leci Zawada, 15 grudnia pierwsza grupa alpinistów, a cztery dni później druga. Dzień przed Wigilią 1979 roku z portu lotniczego w Lukli wyrusza pierwsza część karawany.

Styczeń 1980 - początek drogi na szczyt świata

31 grudnia 1979 roku Andrzej Heinrich (zastępca kierownika wyprawy ds. sportowych) oraz Ryszard Szafirski zakładają bazę na lodowcu Khumbu. Od 5 stycznia rozpoczął się marsz Polaków na Mount Everest. Pierwszym krokiem było wytyczenie drogi przez Icefall (stromy, lodowo-śnieżny labirynt u podnóża Czomolungmy oraz Lhotse) oraz zaporęczowanie jej.

Pierwszy obóz o oznaczeniu C1 został założony na początku Kotła Zachodniego pod ścianą Nuptse na wysokości 6000 m n.p.m. Miało to miejsce 8 stycznia 1980 roku. Dzień później ta sama ósemka alpinistów (Heinrich, Wielicki, Fiut, Mączka, Szafirski i Żurek) przechodzi przez kocioł i rozbija drugi obóz o oznaczeniu C2 na wysokości 6400 m n.p.m.

Trzeci obóz (C3) został założony 15 stycznia przez Gajewskiego, Pawlikowskiego i Żurka na wysokości 7150 m n.p.m. W międzyczasie z bazy do C3 transportowano jedzenie, sprzęt i tlen, a także szykowano się do założenia ostatniego obozu. Pierwsza próba została podjęta przez Wielickiego 23 stycznia, jednak nie zakończyła się powodzeniem.

Do momentu założenia C3 wyprawa postępowała stosunkowo szybko. Przyczyniły się do tego przede wszystkim warunku atmosferyczne — brak silnego wiatru oraz niskich temperatur. Jednak od drugiej połowy stycznia tempo zdobywania Mount Everest znacznie spada. Kontuzję po przewróceniu przez wiatr łapie Żurek, który zostaje sprowadzony do C2. Z C1 do bazy trzeba także sprowadzić Janika, który ma objawy choroby wysokościowej. Dodatkowo 27 stycznia nocny huragan pustoszy bazę.

Ponowne dojście do C3 udaje się dopiero 6 lutego, gdy do obozu dociera Heinrich, jednak na noc wraca do położonego niżej C2. 9 lutego dochodzi do przegrupowania, którego celem jest stworzenie grup szturmowych do ataku na szczyt. 10 lutego z C3 w stronę Przełęczy Południowej wychodzą Heinrich i Lwow, jednak zawracają odpowiednio do C2 i C3.

Dopiero 11 lutego udaje się założyć C4 na wysokości 8000 m n.p.m. Obóz czwarty zakłada Cichy, Fiut i Wielicki, Cichy wraca do C3. Jednak po ciężkiej nocy tam spędzonej, przy temperaturze -40°C w namiocie, Fiut i Wielicki schodzą do C2. W międzyczasie trwają rozmowy o przedłużeniu pozwolenia, gdyż wyprawa miała zakończyć wchodzenie na Mount Everest do 15 lutego. Ostatecznie władze przedłużają zgodę jedynie o dwa dni.

15 lutego 1980 roku z C4 wychodzi Heinrich i tragarz Szerpa Pasang. Docierają na wysokość 8350 m n.p.m., ustanawiając zimowy rekord wysokości, jednak zawracają do bazy. Ostateczny atak ma rozpocząć się dwa dni później. 16 lutego Cichy i Wielicki przechodzą z C3 do C4, gdzie odpoczywają, przygotowując się do porannego szturmu szczytowego.

"Na szczycie. Jesteśmy na szczycie!!!"

17 lutego 1980 roku, godzina 6:00, temperatura w obozie czwartym -36°C, wiatr słaby. Leszek Cichy i Krzysztof Wielicki zabierają po jednej butli z tlenem i o 6:50 rozpoczynają atak na szczyt najwyższej góry świata. Młodzi alpiniści w niecałe osiem godzin pokonują ponad 800 metrów i o godzinie 14:25 stają na wierzchołku Mount Everest.

29-letni Cichy i 30-letni Wielicki jako pierwsi ludzie w historii weszli zimą ośmiotysięcznik i to od razu na najwyższą górę świata. Nie byli gwiazdami polskiej wyprawy jak Gajewski, Heinrich czy Pawlikowski. Dodatkowo nigdy wcześniej nie tworzyli ze sobą zespołu, jednak udało im się wspólnie zdobyć Czomolungmę. W 2014 roku legendarny pierwszy zdobywca wszystkich Korony Himalajów i Karakorum Reinhol Messner określił ich wyczyn jako "najważniejsze wejście na ośmiotysięcznik w historii alpinizmu".

Polscy wspinacze zostawiają na szczycie Mount Everest trzy pamiątki: krzyżyk od matki Stanisława Latałło (filmowiec, który zginął w 1974 roku z wyczerpania na zboczu Lhotse), różaniec poświęcony przez papieża Jana Pawła II oraz termometr rejestrujący temperatury minimalne. Rozpoczyna się zejście z góry, a większość uczestników wyprawy na Mount Everest melduje się na lotnisku Okęcie 6 marca 1980 roku.

Leszek Cichy — pierwszy polski zdobywca Korony Ziemi

Leszek Cichy urodził się 14 listopada 1951 roku w Pruszkowie. Ukończył 39. Liceum Ogólnokształcące im. Lotnictwa Polskiego w Warszawie. Przygodę ze wspinaczką rozpoczął w wieku 18 lat. W sezonach zimowych eksplorował Tatry oraz Alpy. W 1975 roku pierwszy raz zdobył ośmiotysięcznik — Gaszerbrum II (8035 m n.p.m.). 

W 1980 roku jako pierwszy człowiek w historii, wraz z Krzysztofem Wielickim, zdobył zimą Mount Everest (było to także pierwsze zimowe wejście na ośmiotysięcznik). W 1999 Leszek Cichy jako pierwszy Polak, a 57. człowiek w historii, skompletował pełną Koronę Ziemi (bez względu na podział Bassa, Messnera czy niektórych naukowców): Mount Everest, Aconcagua, Denali, Kilimandżaro, Elbrus, Mont Blanc, Góra Kościuszki, Puncak Jaya oraz Masyw Vinsona.

Krzysztof Wielicki — jeden z najsławniejszych polskich alpinistów

Krzysztof Wielicki urodził się 5 stycznia 1950 roku w Szklarce Przygodzickiej. Z wykształcenia jest inżynierem elektronikiem, tytuł zdobył na Politechnice Wrocławskiej. Już w czasach harcerskich pasjonowały go górskie wędrówki i kontynuował hobby w trakcie trwania studiów. W latach 70. XX wieku wspinał się w Tatrach, Dolomitach, na Kaukazie, Hindukuszu i Pamirze. W 1980 roku jako pierwszy człowiek w historii, wraz z Leszkiem Cichym, zdobył zimą Mount Everest (było to także pierwsze zimowe wejście na ośmiotysięcznik).

W latach 80. XX wieku kariera himalaistyczna Wielickiego nabrała duże rozpędu. Jako pierwszy w historii wszedł zimą na Kanczendzongę (11 stycznia 1996 wraz z Jerzym Kukuczką) oraz na Lhotse (31 grudnia 1988, wejście solowe). W 1996 roku, po zdobyciu K2 oraz Nanga Parbat, został drugim w historii Polakiem (po Jerzym Kukuczce) oraz 5. człowiekiem w historii, który zdobył Koronę Himalajów i Karakorum, czyli wszystkich ośmiotysięczników na Ziemi.

Czytaj również:

Berbeka i Pawlikowski dokonali niemożliwego. Mija 37 lat od zdobycia Turkusowej Bogini

Odnaleziono ciało zaginionej alpinistki po blisko... 42 latach!

Wanda Rutkiewicz była wielka mimo rodzinnych tragedii: śmierci brata i ojca