Wanda Rutkiewicz - młodzieńcze lata przyszłej himalaistki Wanda Rutkiewicz urodziła się 4 lutego 1943 roku w Płungianach, na Litwie. Miała trójkę rodzeństwa: braci Jerzego i Michała oraz siostrę, Janinę. Jej ojciec, Zbigniew Błaszkiewicz był inżynierem, z kolei matka, Maria, z domu Pietkun, zajmowała się domem. Życie Wandy Rutkiewicz szybko zostało naznaczone tragiczną śmiercią bliskiej osoby. Gdy miała pięć lat, jej dwa lata starszy brat Jurek, znalazł wraz z kolegami niewypał i wrzucił go do ogniska. Zginął po potężnym wybuchu. Po II wojnie światowej wraz z rodzicami i bratem Jerzym, przeprowadziła się do Łańcuta, gdzie mieszkali jej dziadkowie ze strony ojca. Następnym przystankiem w życiu Wandy stał się Wrocław. W stolicy Dolnego Śląska objawił się jej sportowy talent. Zapowiadała się na doskonałą siatkarkę - była kapitanem juniorskiej reprezentacji Polski i aspirowała do kadry seniorskiej. Świetnie radziła sobie także w łyżwiarstwie, jeździe na nartach, skokach wzwyż, pływaniu czy nawet gimnastyce artystycznej. Wanda Rutkiewicz nie wybrała jednak kariery w żadnej z wymienionych dyscyplin - po maturze, którą zdała w II Liceum Ogólnokształcącym we Wrocławiu, poszła na Politechnikę Wrocławską, którą ukończyła, zdobywając tytuł inżyniera-elektronika. Właśnie podczas studiów rozwinęła się jej największa pasja - wspinaczka wysokogórska. Po raz pierwszy zetknęła się z górami na przełomie lat 50. i 60. XX. wieku i była to miłość od pierwszego wejrzenia. W Rudawach Janowickich koło Jeleniej Góry wraz z grupą znajomych zdobywała pierwsze szczyty. W 1962 roku ukończyła kurs taternicki na Hali Gąsienicowej. Była znana ze swojej odwagi, dzięki której wytyczała nowe ścieżki, między innymi na leżącym po słowackiej stronie Tatr Koprowym Wierchu. Wanda Rutkiewicz łączyła swoją wysokogórską pasję z pracą zawodową. Po ukończeniu nauki we Wrocławiu pracowała w Instytucie Automatyki Systemów Energetycznych. Wkrótce przeniosła się do Warszawy, gdzie podjęła pracę w Instytucie Maszyn Matematycznych. Wanda Rutkiewicz - kobieta w drodze na Dach Świata Tatry wkrótce okazały się zbyt niskie, zbyt ciasne dla Rutkiewicz, która poszukiwała nowych wyzwań. W 1964 roku rozpoczęła swoje wyprawy w Alpy - zdobyła takie szczyty jak Olperer czy Hochfernerspitze. Dwa lata później, w 1966 roku, zdobyła najwyższy szczyt Europy, Mont Blanc (4807,81 m n.p.m.). W 1967 roku zapisała się w historii alpinizmu - jako pierwsza kobieta, wraz z Haliną Kruger-Syrokomską, zaliczyła przejście wschodniej ściany Aiguille de Grépon (3482 m n.p.m.). W kolejnych latach zdobywała jeszcze Eiger i Matterhorn, kolejno w 1973 i 1978 roku, jednak jej poważna przygoda z Alpami miała się ku końcowi u schyłku lat 60. XX wieku. Wanda Rutkiewicz ruszyła do Azji! W 1970 roku Wanda Rutkiewicz zdobyła swój pierwszy siedmiotysięcznik - był to Pik Lenina położony w masywie Pamir. 23 sierpnia 1972 roku osiągnęła szczyt Noszak (7492 m.n.p.m.). W 1975 roku była organizatorką, kierowniczką i, co oczywiste, uczestniczką wyprawy na masyw górski Gaszerbrum. 11 sierpnia tego roku zbliżyła się do granicy ośmiu tysięcy metrów - wraz z Alison Chadwick-Onyszkiewicz, Januszem Onyszkiewiczem i Krzysztofem Zdzitowieckim zdobyła szczyt Gaszerbrum III wznoszący się na wysokość 7946 m n.p.m. Czas na ośmiotysięczniki nadszedł nieco później. 16 października 1978 roku to niezwykła data w historii Polski. Przede wszystkim dlatego, że tego dnia Karol Wojtyła został papieżem. Inny powód jest jednak równie spektakularny - Wanda Rutkiewicz, jako trzecia kobieta na świecie oraz pierwsza Polka i Europejka zdobyła Dach Świata, najwyższy ziemski szczyt - Mount Everest (8848 m n.p.m.). Było to bezprecedensowe osiągnięcie, które w swoim, nieco zabawnym stylu, podsumował wspomniany wcześniej papież Jan Paweł II: Wanda Rutkiewicz i śmierć jej ojca, Zbigniewa Błaszkiewicza Wanda Rutkiewicz swoje największe sukcesy odniosła już po szoku związanym ze śmiercią jej ojca. Zbigniew Błaszkiewicz został zamordowany w 6 grudnia 1972 roku przez swojego lokatora, gdy zapowiedział zgłoszenie kradzieży jego przedmiotów na milicji. Stanisław K. w głośnym procesie został skazany na karę śmierci, wyrok wykonano. Wanda Rutkiewicz i ośmiotysięczniki - "karawana marzeń" Wanda Rutkiewicz weszła na szczyt ośmiu z czternastu ośmiotysięczników. Na liście jej zdobyczy znalazły się: Mount Everest (8848 m n.p.m.) - 17 października 1978 rokuNanga Parbat (8126 m n.p.m.) - 15 lipca 1985 rokuK2 (8611 m.n.p.m.) - dokonała tej sztuki 23 czerwca 1986 roku jako pierwsza kobieta na świecie,Sziszapangma (8013 m n.p.m.) - 18 września 1987 rokuGaszerbrum II (8035 m n.p.m.) - 12 lipca 1989 rokuGaszerbrum I (8068 m n.p.m.) - 16 lipca 1990 rokuCzo Ojo (8201 m n.p.m.) - 26 września 1991 roku Annapurna (8091 m n.p.m.) - 22 października 1991 roku Wanda Rutkiewicz chciała zdobyć wszystkie ośmiotysięczniki do końca 1993 roku, a ów projekt nazwała "karawaną marzeń". Niestety, ta karawana nigdy nie dojechała do celu. Śmierć Wandy Rutkiewicz 13 maja 1992 roku Wanda Rutkiewicz wraz z himalaistą Carlosem Carsollo przypuściła atak szczytowy na Kanczendzongę (8586 m n.p.m.). Meksykanin po 12-godzinnej wspinaczce postawił stopę na wierzchołku góry. Schodząc, napotkał Rutkiewicz na wysokości ponad 8200 metrów. Polka, mimo uporczywych próśb kolegi, który zachęcał ją do zaniechania przedsięwzięcia, zdecydowała się poczekać, nabrać sił i przypuścić ostateczny atak następnego dnia. Niestety, nigdy do tego nie doszło, a Carsollo był ostatnią osobą, która widziała Rutkiewicz żywą. Ministerstwo Turystyki Nepalu nie wszczęło akcji ratunkowej - uznało ją za niemożliwą do przeprowadzenia. Informacja o zaginięciu Rutkiewicz dotarła do Polski po niemal dwóch tygodniach od feralnego zdarzenia. Ciała himalaistki nigdy nie odnaleziono. Najpierw w 1992 roku uznano Wandę Rutkiewicz ją za zaginioną, a w 1996 roku - za zmarłą. Wanda Rutkiewicz - życie prywatne i scheda Wanda Rutkiewicz należy do panteonu najwybitniejszych himalaistów w historii - bez podziału na płeć. Jej niezłomny charakter i bezgraniczna wręcz niezależność doprowadziły ją do ogromnych sukcesów, ale niestety, były także przyczyną wielu nieszczęść i w konsekwencji śmierci. Rutkiewicz była dwukrotnie zamężna - w 1970 roku wzięła ślub z taternikiem Wojciechem Rutkiewiczem, ale małżeństwo rozpadło się po trzech latach. Kolejnym wybrankiem himalaistki był austriacki lekarz i alpinista Helmut Scharfetter, za którego wyszła w 1982 roku, jednak i tym razem związek nie przetrwał próby czasu i para rozwiodła się w 1986 roku. W 1979 roku Wanda Rutkiewicz została uhonorowana Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. 12 lat później, w 1991 roku, w Pakistanie odznaczono ją orderem Sitara-e Imitaz. Pośmiertnie, jako jednej z trzech osób, przyznano jej Medal im. Króla Alberta I wręczany za wyjątkowe osiągnięcia w dziedzinie wspinaczki wysokogórskiej. Jest patronką wielu szkół i ulic w całej Polsce, a także bohaterką sztuk teatralnych, utworów muzycznych i wierszy. Polski sejm ustanowił rok 2022 rokiem Wandy Rutkiewicz. Jej historia, choć tragiczna, jest niezwykłą mobilizacją dla wszystkich, którzy sądzą, że ich marzenia są niemożliwe do spełnienia. O Wandzie Rutkiewicz powstało wiele książek oraz m.in. film dokumentalny "Z góry widać lepiej. Wanda Rutkiewicz".