By móc bardziej komfortowo oglądać wielki finał NFL przygotowaliśmy kibicom skróconą wersję zasad gry w futbol amerykański. Zapraszamy do lektury i życzymy wielu wrażeń przed telewizorami. Zasady gry: Nazwa football wzięła się stąd, że kiedyś na początku istnienia tej gry, wielką rolę odgrywali kickerzy, czyli stopami (foot) kopiący piłkę (ball). Rozwój gry i modyfikacja jej zasad posunął się w kierunku quarterbackow, których podania dziś decydują o wynikach meczów. Dziś piłkę podaje się rękami. W porównaniu do początków tej gry dużo rzadziej gra się uderzając nogami. Futbol amerykański niewiele ma wspólnego z piłką nożną, chociaż na boisku występuje jednocześnie po 11 graczy w każdej z drużyn. Zawsze jeden z zespołów jest w ataku, drugi zaś broni się, stąd na boisku pojawiają się różne formacje obu zespołów. W boksie jednak zawodników jest aż 53 i wymieniają się oni w zależności od potrzeb i sytuacji na boisku. Każda drużyna składa się z trzech formacji, ofensywnej, defensywnej, oraz grupy specjalnej (special team). W skład grupy specjalnej wchodzą min. kicker (kopacz), punter (kopie z powietrza), oraz oczywiście potężnie zbudowani obrońcy, którzy mają za zadanie uniemożliwienie rywalom zablokowania uderzeń czy podań, tak aby piłka rzucona przez rozgrywającego lub kopnięta przez kopacza dotarła do celu. Również ta formacja odbiera piłkę przy wykopie rywali i jest odpowiedzialna za returny czyli sytuacje, kiedy po wykopie przejmuje się piłkę. Ta sama formacja lub niewiele zmieniona, przebywa na boisku, gdy zespół wykopuje piłkę po zdobyciu punktów lub na początku meczu lub trzeciej kwarty. Zespoły zmieniają się stronami co kwartę, gdy jedna drużyna zaczyna wykopem mecz, druga zaczyna grę po przerwie w trzeciej kwarcie. Najważniejszą zasadą w zrozumieniu wydarzeń na boisku jest znajomość reguły First Down. Oznacza ona, że zespół atakujący ma 4 próby na to, aby pokonać z piłką dystans 10 jardów. Jeżeli drużyna nie zdoła po trzech próbach przejść 10 jardów, a odległość jest zbyt duża aby ryzykować strzał na fieldgoal, wtedy na boisko wychodzi punter i wykopem z powietrza stara się posłać piłkę jak najdalej od linii końcowej. Kicker na boisku pojawia się w momencie, kiedy drużyna atakująca po trzech próbach doprowadzi piłkę w zasięg, z którego realne staje się uderzenie piłki do zawieszonej 3 metry na ziemią bramki, której szerokość to 5,5 metra. Zwykle jest to odległość między 20 a 40 jardem. Rekord NFL na fieldgoal wynosi 64 jardy, ustanowiony w Denver (Kolorado), położonym wysoko nad poziomem morza. Za celny strzał na fieldgoal, bez względu na odległość drużyna otrzymuje 3 punkty. Kopacz wychodzi również po każdym touchdown (przyłożeniu za 6 punktów). Wychodzi na boisko, aby z 18 jardów zdobyć dodatkowy 1 punkt (extra point). Ostatnim z zajęć kopacza jest wykop z 30 jarda z własnej strefy obronnej. Tu bardzo ważne znaczenie dla drużyny wykopującej ma odległość na jaką kicker jest w stanie posłać piłkę. Najskuteczniejsze jest przekopanie całego boiska, czyli odległości 70 jardów. Zdobywa się wtedy touchback, co powoduje, że rywale zaczynają z 20 jarda własnej połowy, co znacznie ułatwia obronę. Kluczową rolę odgrywa w każdej drużynie quarterback (rozgrywający). Gra on oczywiście w formacji ofensywnej - ataku. To on podaje piłkę do skrzydłowych (wide receivers). Od niego zaczynają się wszystkie akcje ofensywne. Jest on na boisku tylko wówczas, gdy jego drużyna jest w posiadaniu piłki. To quarterback ma łączność ze sztabem szkoleniowców i wykonuje wszystkie założenia taktyczne zespołu trenerów. Kary W futbolu amerykańskim każdy mecz sędziuje siedmiu oficjalnych arbitrów, w tym jeden główny i mają oni w zapasie także dwóch rezerwowych. W razie, gdy któraś z drużyn nie zgadza się z werdyktem sędziego, arbitrzy na płycie boiska mają specjalne kabiny zwane "pipe show", w których analizują zapis video dyskusyjnego fragmentu gry. Bywa, że często po obejrzeniu akcji sędziowie zmieniają wcześniej podjęte decyzje. Przeglądu (Reviewing) sytuacji i zmiany werdyktu sędziów może zażądać każdy z trenerów rzucając czerwoną flagę (chustę) na boisko. Jednak, aby za często nie przeglądać, gdy trener zażyczy sobie przegląd sytuacji na video i okaże się, że nie ma racji jego zespołowi odebrane zostaje jedno zatrzymanie czasu (time out), których zespoły maja po trzy do przerwy i trzy po przerwie, a także 3 w ewentualnej dogrywce. Gwizdek ma tylko sędzia główny, a pozostali arbitrzy nie mają chorągiewek jak sędziowie w piłce nożnej. W momencie, gdy któryś z sędziów zauważy przekroczenie przepisów przez którąś ze stron, natychmiast rzuca na murawę żółtą szmatkę zwaną flagą. Jednak gdy nie zdąży wyjąć kawałka dzianiny z kieszeni może rzucić czapkę na murawę. Najczęstszym przewinieniem jest falstart- offside. Ma to miejsce wtedy, gdy któryś ze stojących w linii graczy wystartuje do przodu wcześniej niż piłka zostanie oderwana od ziemi Częstym przewinieniem jest również "unnessesery roughnest" czyli niepotrzebne uderzenie rywala nawet ciałem. W starciach kary często są dyktowane za "face mask", czyli dotknięcie ręką części kasku rywala, która ochrania jego twarz. Karze się również za "inrterference" (nie przepisowe przeszkadzanie) przy odebraniu piłki. Karą dla drużyny popełniającej przewinienie jest przesunięcie piłki i wznowienie gry od 5 do 15 jardów dalej na niekorzyść drużyny winnej. Nie ma tu odpowiednika rzutu karnego. Ile punktów? Kiedy? 6 - punktów za touchdown (przyłożenie) - drużyna zdobywa wówczas, gdy jej zawodnik przekroczy z piłką linię końcową i utrzyma ją w dłoniach. 3 - punkty za fieldgoal - zdobywa kopacz, kiedy z miejsca strzału trafi piłką między słupki bramki. Wysokość strzału nie ma znaczenia, byleby piłka zmieściła się w granicach słupków. 2- punkty za 2 points conversion - to metoda uzyskania punktów, która może być stosowana, aby zdobyć dwa punkty zamiast kopnięcia za 1 dodatkowy. Po podaniu quarterbacka łapiący zawodnik drużyny próbującej zdobyć 2 punkty musi utrzymać piłkę w dłoniach. do strefy punktowej można też dostać się po akcji biegowej. 2- punkty za safety - zdarza się raczej rzadko. Gracz drużyny atakującej musi być zatrzymany i powalony na murawę wraz z piłką na swoim polu punktowym. 1 - punkt za extra point (dodatkowy punkt po touchdownie). Jak oglądać Super Bowl? Spotkanie wykopem z 30 jarda własnej połowy rozpocznie w zależności od losowania stron albo kopacz Patriots, albo Eagles. Drużyna łapiąca piłkę po wykopie zatrzymuje akcję. Z odległości na jaką łapiący zespół dojdzie z piłką, akcję ofensywną zacznie atak. Ich zadaniem będzie dotarcie do linii końcowej zespołu broniącego, którego jedynym zadaniem w tym momencie będzie zablokowanie przejścia z piłką, albo odzyskanie piłki. Atakującemu zespołowi mierzone są "Downs" czyli próby przejścia z piłką 10 jardów. First down jest wtedy, gdy drużyna atakująca przeprowadzi piłkę 10 jardów do przodu. Ma na to 4 próby (first, second, third, fourth down). Dystans ten w danym momencie meczu może być mniejszy gdy np. Atakujący pokonują dystans na raty lub większy jeżeli np. obrońca ekipy broniącej przewróci quarterbacka (sack) głębiej niż dystans 10 jardów. Wtedy zespół atakujący zaczyna z miejsca, w którym został przewrócony posiadający piłkę. Dystans również może być większy jeżeli drużyna będąca w ataku otrzyma kare. Jeśli kara będzie np. 10 jardów, to o tyle zwiększa się dystans potrzebny do first down. Po otrzymaniu kary drużyna dalej ma cztery próby lub tyle samo ile miała przed karą, tyle tylko, że zaczyna z odległości dalszej odpowiednio do wymiaru kary. Przy oglądaniu transmisji łatwiej jest czytać grę zwracając uwagę na liczby przy okienku pokazującym wynik. Na przykład wynik będzie 10-10 , a pod spodem, albo z boku, pojawią się numery 2 i 5, oznacza to, że atakujący mają drugą próbę i 5 jardów do przejścia. Gdy przejdą te 5 jardów, maja znów first down czyli kolejne 4 próby na pokonanie 10 jardów. Jeżeli za którąkolwiek próbą uda się przekroczyć z piłką linię końcową drużyny broniącej, oznacza to "touchdown" (przyłożenie za 6 pkt), po którym to kopacz może kopać za punkt dodatkowy. Trener może zdecydować się na konwersję za 2 punkty i wprowadzenie piłki w strefę touchdown przy pomocy rąk. Oglądając w telewizji Super Bowl oczywiście linia first down, elektronicznie będzie zaznaczona na żółto lub inny kolor. Tą żółta linię widzą tylko telewidzowie, mimo że powstaje złudzenie, że jest ona namalowana na boisku. W przypadku remisu po czterech kwartach jest dogrywka (overtime), a której gra się dotąd, aż któraś z drużyn nie zdobędzie punktów w jakikolwiek sposób, czy to przez fieldgoal, safety lub touchdown. Chris Reiko <A href="mailto:chrisreiko@hotmail.com">ChrisReiko@hotmail.com</A>